؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۶۴ واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته‌ ای که گذشت، ۴۱ شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. افزون بر این، بر اساس گزارشات منتشر شده، دستکم ۴۷ هکتار از منابع طبیعی دچار آتش سوزی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا دستکم در ۳۵ شهر ناسالم و خطرناک اعلام شد. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به تداوم خشکسالی و بحران های فرونشست در مناطق مختلف اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.

آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

رییس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی گفت: مشاهده چهار گونه پرنده مهاجر از جمله «تلیله شکیل»، «تلیله بلوطی»، «پلیکان پاخاکستری» و «کشیم گردن سرخ» در استان در نیمه نخست امسال ثبت شد.

همچنین، یک قلاده خرس از گونه خرس سیاه بلوچی در ارتفاعات شهرستان راسک در جنوب استان سیستان و بلوچستان رویت شد و تصویر آن توسط مردم محلی به ثبت رسید و در تالاب میقان، یک روباه گوش سیاه به همراه توله‌اش مشاهده شده که در میان پوشش گیاهی منطقه به آرامی حرکت می‌کردند.

از سوی دیگر، حسن قاسم پور، مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل از ثبت و تصویربرداری دو قلاده سیاه گوش (Lynx Lynx) که از گونه های حمایت شده و در معرض خطر انقراض، در زیستگاه بابا رشید شهرستان کوثر خبر داد.

افزون بر این، مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال‌وبختیاری،گفت: یک پرنده با نام گیلانشاه ابرو سفید و با نام علمی Numenis phaeopus برای اولین بار در تالاب گندمان توسط محیط‌بان روح‌الله عسگری مشاهده و ثبت شد. همچنین، داریوش فرخی سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شهرستان فیروزکوه گفت: محیط‌بانان حین گشت و کنترل در پناهگاه حیات وحش کاوه ده، موفق به مشاهده و تصویربرداری از یک قلاده پلنگ شدند و یک قلاده پلنگ در کلج منطقه حفاظت شده طارم سفلی در قزوین مشاهده شد.

لازم به ذکر است، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی گفت: ۴۰ گونه جانوری از جمله گربه وحشی، پلنگ موش، گربه پالاز، گربه جنگلی، پلنگ، آهو، لک لک سفید، حواصیل ارغوانی و عقاب شاهی در معرض خطر تهدید انقراض در این استان شناسایی شده که نیازمند اجرای برنامه‌های حمایتی است.

همچنین، ایرنا اعلام کرد بر اساس گزارش مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویرحمد، تلف شدن هزاران قطعه ماهی در تالاب زیلایی به دلایل مختلف از جمله کاهش دبی آب و مشکلات زمین‌شناسی رخ داده است که نیازمند توجه و اقدامات سریع مدیریتی است.